Staartmees
Aegithalos caudatus
Long-tailed Tit
In deze Tail & Tale kijken wij mee met een familie staartmezen. Een broedpaar met al flink opgegroeide jongen in het nest. Gedurende een kleine week heb ik het voeren van de jongen door het paartje kunnen observeren en fotograferen.
Tot en met hun allerlaatste 'nest dag' voor hun uitvliegen op 6 mei (2021).
De vele uren observatie gaven mij een boeiende close-up inkijk in hun activiteiten in en bij het nest. Fascinerende gebeurtenissen en details, onder verhaald in 'Tail & Tale' beeld en woord.
In this Tail & Tale we enjoy a close look at a family of long-tailed tits. A breeding pair with well grown up young in the nest. Over a week I have observed and photographed the adults feeding their young. Until the very last 'day-at-the-nest' before their fledging on May 6th (2021).
Many hours of observations gave me wonderful close-up views of their activities at the nest. Fascinating feeding activities and features, captured below in 'Tail & Tale' imagery and story.
Profiel
De staartmees is een buitenbeentje onder de mezen. Zij zijn niet direct verwant met de 'echte mezen' (Paridae). De wetenschap (met DNA) heeft dat inmiddels vastgesteld. De staartmezen behoren tot een eigen aparte familie (Aegithalidae) met wereldwijd tien soorten.
Zij hebben beslist hun uiterlijk mee. Niet dat de Paridae niet gezien mogen worden overigens. Maar dat kleine lichtgekleurde 'pluisbolletje' met die opvallend lange staart heeft een 'aaibaarheid' die zij (de Paridae) missen.
Die vertederend ogende 'aaibaarheid' wordt nog versterkt, doordat zij vaak in groepjes gezien worden. Groepen van één of ook wel meerdere families.
De 'echte mezen' kennen wij als typische 'holen broeders'. Kenmerkend in boomgaten, muurspleten en natuurlijk onze zorgzaam in onze tuinen opgehangen nestkastjes.
De staartmezen doen dat volmaakt anders. En 'volmaakt' is een passende term voor dat prachtige ovaal ronde bouwsel, gemaakt uit verschillende soorten (korst)mossen, waarvan de kleine stukje aaneen zijn geplakt met kleverig spinrag. Een waar ragfijn kunstwerk zogezegd. En als 'finishing touch', van binnen geheel bekleed met een laag zachte pluizige veertjes (van andere vogels).
Dat 'kunstwerk' is behalve oogstrelend ook bijzonder doelmatig gebouwd met 'stretch'. Berekend op behuizing van de ouders en hun opvallend groot aantal jongen (8-12). Tegen de tijd dat de jongen zijn uitgegroeid tot nestvlieders bewijst die rekbaarheid haar onontbeerlijke dienst in het voeren van de jongen. Tot de rek er tenslotte tegen het uitvliegen bijna uit is ......!
De grootte van de broedpopulatie van staartmezen in Nederland wordt geschat op rond de 25,000 paren (Sovon, Vogelatlas Nederland, periode 2013-2015). Dat is bescheiden in vergelijk met de veel talrijkere 'echte mezen' als de koolmees (375-625 K paren) en de pimpelmees (250-400 K paren), maar twee maal groter dan de glanskop (13-15 K paren).
Van de glanskop vond ik in hetzelfde gebied al een nest in de twee afgelopen jaren. Hoog tijd dus voor deze eerste van de staartmees.
Profile
The long-tailed tit is an 'odd one out' among the tits. It doesn't have a direct lineage with the 'real tits' family (Paridae). DNA science has established that the long-tailed tits have their own family (Aegithalidae), counting ten species world wide.
The long-tailed tit surely enjoys good looks. That is not to say that the Paridae can't catch the eye. But that small light-coloured 'fuzz ball' with that strikingly long tail has that cuddlyness which the Paridae are lacking.
That cuddlyness is amplified by their sociable nature, as they usually are seen moving in groups. Groups of one or even several families together.
The 'real tits' are cavity breeders. Typically in trees, brick walls and of course in the little bird houses that we provide them in our gardens. The long-tailed tits go about their nesting in a totally different way. They build their nest. A beautiful oval round structure, constructed with small patches of different species of mosses which are neatly held together by mixed-in sticky spider silk. And as a perfect finishing touch, the inner wall of the nest is lined entirely with soft fluffy feathers (of other birds).
That nest is not only an eye-catching piece-of-art. Its functionality is no less amazing, providing a good deal of 'stretch'. An essential feature of its impressive capacity to house the two adults and their large number of young (8-12). As the young in the nest grow up to ultimately adult size, the stretch makes the nest expand where needed. That's most apparent and needed around the nest opening when several young reach out of the opening in being fed by the adults. And that stretch keeps up with the growth, all the way to the point of fledging....!
The size of the breeding population of the long-tailed tit in the Netherlands is estimated at around 25,000 pairs (Sovon, Birdatlas Nederlands, period 2013-2015). That is a modest figure compared to the much more common 'real tits' like the great tit (375-625 K pairs) and the blue tit (250-400 K pairs), but about twice as large as for the marsh tit (13-15 K pairs).
I did find nests of the marsh tit in the same area in the past two years. Finding a first one of the long-tailed tit was so to say..... a matter of time.
Een primeur
Voor mij was deze vondst van een staartmezen nest een primeur. Nooit eerder in mijn tientallen jaren struinen in de duinen vond ik er één. En aan die toevallige vondst, op 28 april (2021), ging het volgende vooraf.
Ik was op het Landgoed 'Huis te Vogelenzang' op mijn derde ronde broedvogel telling (SOVON, Broedvogel Monotoring Project - BMP). Lunchtijd was aangebroken, en streek daarvoor neer op een stapel boomstammen met zit comfort. Even tevoren was ik een fotograferende vogelaar gepasseerd. We begroetten en spraken elkaar kort. Attendeerde hem op een zwartkop en een tuinfluiter, die ik net had geteld, en die ons in een oorstrelend duet toezongen. Hij slenterde wat later al vogelend weer langs mij. In de richting van wat bijenkasten aan de rand van het open stukje veld voor mij.
Er vloog een groene specht vlak over, en die landde in het zicht op een forse abeel. Waarna die vlot naar de achterzijde van de stam schuifelde. Dat wekte alvast mijn belangstelling, met het oog op een mogelijke nestplaats.
De vogelaar liep inmiddels (onnozel) dicht langs de bijenkasten. Te dicht kennelijk ook naar het oordeel van de in en uit vliegende bijen. De vogelaar veegde plotseling een paar keer door zijn wilde haardos. En herhaalde dit voortdurend, al driftiger vegend en al sneller weglopend van de kasten. Met de camera op de grond en met twee handen in zijn haar, poogde hij tenslotte de ontketende bijen van zich af te schudden. Lunch (leed)vermaak, ..... met een 'stekelige' glimlach, mijnerzijds. Al genietend van .....een broodje met honing.
Tijd voor die groene specht dus. Om de achterzijde van de abeel te kunnen zien, moest ik even van het pad af door wat begroeiing. Toch geen nestgat bleek helaas.
Daar nog staande spotte ik een staartmees die wegvloog. Maar kort daarop verscheen er weer één. Zat even kort op dezelfde plaats tussen dichte takken, en vloog toen ook weer weg. Nieuwsgierig inspecteerde ik die takken met de kijker. Direct herkenbaar tussen de takken was daar het zilvergrijs-groene nest. Een heerlijk toeval en schitterende verrassing, ..met een zilveren randje.
Dank groene specht !
A first find
So yes this find of a nest of the long-tailed tit was my first. In tens of years of walking and birding in the dune belt along the Dutch West coast, I simply never had the luck of finding one.
This first find on 28 April (2021) had a memorable 'prelude'. I was busy conducting my third round of counting of breeding birds (SOVON, Breeding birds Monotoring Project - BMP), on the grounds of the 'Huis te Vogelenzang' estate. It was lunchtime for which I landed on a stash of logs with generous sitting comfort. Minutes before, I had past a birder/photographer. We greeted and talked briefly. I pointed out to him a blackcap and a garden warbler I had just counted, and which greeted us in a melodious duet. Some minutes later he slowly strolled past me again, continuing his birding. Heading in the direction of some beehives at the edge of the open field before me.
A green woodpecker flew overhead and landed on the trunk of a large white poplar. It quickly moved out of my sight to the back side of the trunk. That raised my interest in the possibility of finding a nest site (..after lunch).
The birder/photographer had made it to near the beehives, and passed (unwisely) close in front of these. Too close also to the taste of the active bees flying in and out. The man swept his hand a couple of time through his hair. And kept doing that more and more energetically, while pacing away from the hives faster and faster. Finally, with the camera on the grond and two hands in his hair, he was trying to shake off the persistently annoyed bees.
I couldn't resist a malicious smile, while enjoying my sandwhich .......with honey.
Time then for that green woodpecker. I had to go off path through some dense undergrowth, to inspect the other side of the poplar on the hoped for presence of as nest cavities. There were, none.
Still standing there, I spotted a long-tailed tit flying off. And only a moment later another one appeared. It briefly moved through the same bunch of branches, from where the first one had flown off. Curious I scanned the spot with my binos. Instantly I discerned that silver-green bulge, that surely had to be their nest. What a fortuitious coincidence and wonderful surprise. One...with a distinct silver lining. Thank you green woodpecker !
Fotograferen
Terug thuis van mijn BMP vogeltelling was de fototas snel gepakt. Het weer was fotovriendelijk dus direct terug naar de staartmezen voor een eerste rondje fotos. Dat bleek al snel lastiger dan gehoopt. De dichte bundel takken rond het nest schermde het nest en vooral de nestopening af. Goed voor de mezen, maar lastig voor het fotograferen. Ik vond tenslotte slecht één bruikbare zichtlijn. Met voor het statief ook maar één positie op een smal walletje met aan weerszijden greppels. Een dichte vegetatie met stekelige bramentakken rond de benen en poten (statief) completeerde de eerste foto perikelen. Een begin met hindernissen dus ........
Photography
Back home from my BMP birds count, I swiftly readied by photogear. Not to waste the photo friendly weather and the opportunity of a first round of photos of the long-tailed tits. That turned out less straight forward than hoped for. The dense bunch of branches was blocking out direct view on the nest and nest opening in just about every direction. By protective tit's design I realised. But cumbersome for my photography. At long last, I managed finding at least one decent line of sight.
And on that one was only one fitting spot for my tripod. On a narrow ridge with gulleys on both sides. A thicket of spiny backberry branches aound the ankles completed my starting photography challenges. Off on a handicapped start .......
NB. Ter vermijding van (broed)verstoring zijn alle onderstaande observaties en fotos gemaakt onder dekking van camouflagenet en van respectabele afstand (10 meter).
NB. To avoid any disturbing of their nesting, all the observations and photos below were made under cover of camouflage netting, and from a respectable distance (10 metres).
Voeren, voeren, ........
Aan het echtpaar staartmees lag het niet. Die gingen onverstoorbaar door met hun voedsel vluchten heen en weer. Aan mijn aanwezigheid onder camouflagenet op zo'n tien meter afstand stoorden zij zich volstrekt niet. Geen enkele aarzelingen bij het aanvliegen van het nest.
Van staartmezen is bekend dat een broedpaar soms door andere staartmezen uit een (familie) groep geholpen wordt bij het voeren. In de meerdere dagen observeren leek dat hier niet het geval. De intervallen van voeren bleken regelmatig, en vaak voerden de twee ouder vogels pal achter elkaar. Een aanwijzing dat beiden waarschijnlijk vaak samen in elkaars buurt het voedsel verzamelden.
Feeding, feeding, ........
The pair of long-tailed tits didn't raise the bar of my handicaps. They continued unperturbed their feeding shuttles to and from the nest. Completely ignoring my under-cover presence at some ten metres distance. There were absolutely no hesitations in their feeding calls at the nest.
Literature on long-tailed tits breeding mentions that a feeding pair sometimes gets the help of some of the other tits of their (family) group. My observations over several days indicated that this wasn't the case here. The feeding intervals were quite regular in duration. And the two adults often fed their young, in back to back nest calls. Suggesting that they made their food searches and flight shuttles often together in tandem.
Menu
In de week en vele uren observeren en fotograferen heb ik de beide oudervogels talloze malen hun jongen zien voeren. Onvermoeibaar zoals toegewijde ouder vogels betaamt. En onverzadigbaar zoals de razend snel groeiende jongen leken te zijn.
Snavels vol insecten. En zo nu en dan ook een rups. Welke verschillende soorten insecten werden gevoerd was niet duidelijk genoeg te zien. Daarvoor was de fotografeer afstand (10 m) te groot. Wel was duidelijk dat de jongen zeer veel rouwvliegen kregen toegestopt. Op de foto onder voert een ouder een snavel vol rouwvliegen. Snavels die soms zo vol waren, dat bij het voeren één of meer vliegjes vielen tussen de takken onder de nestopening. Het was boeiend om te zien hoe de oudervogel dan steevast na het voeren de gevallen vlieg(en) weer verzamelde, om ook die ook alsnog aan de jongen te voeren. Geen verspilling dus, noch van vangst arbeid noch van voedsel.
Menu
In the week and many hours of observations, I saw the adults feed their young countless times. Tireless shuttling as befits dedicated parents. And just as insatiable as the fast growing young appeared to be.
Bills full of insects. And now and then a caterpillar as well. Which species of insects they collected was hard to discern, at the respectable distance (10 m) of taking photos. But one insect stood out as ubiquitous. The Mark's fly (Bibio marci).
The photo below shows an adult feed a bill full of these small black flies. Bills being so full that sometimes some spilling happened in the frentic feeding. Some flies dropped in between the branches under the nest opening. It was fascinating to see how the adults, noticing the spilling, quickly went down to pick up these spilled ones and feed them second time round. So no wastage, neither of their shuttle energy nor of food.
Schoon nest
Zo onophoudend als het voeren van de jongen voortgaat, zo regelmatig is ook de sanitaire routine. Ook al zo boeiend om die van zo nabij in detail gade te slaan, en op foto vast te leggen.
De ouder is weer klaar met voeren en kijkt vervolgens afwachtend of er nog sanitair werk komt. Soms niet, soms wel. In het laatste geval is te zien hoe een jong zich omgekeerd, vaak met de staart naar buiten, in de nestopening plaatst en een wit uitwerpsel ('luier zakje') produceert, dat de ouder vogel direct in de snavel aanneemt en daarmee wegvliegt. Daarbij is er geen enkel contact van het uitwerpsel met het nest. Slechts één keer zag ik hoe een jong op deze wijze een 'luier zakje' produceerde, terwijl er toen geen ouder was op dat aan te nemen. Dat uitwerpsel viel toen simpelweg tussen de takken onder de nestopening, ook zonder enig contact met het nest. Al met al een perfecte genetisch aangelegde sanitaire routine, die het nest en de jongen keurig smetvrij houdt. In het vorige broedseizoen observeerde en fotografeerde ik al een soortgelijke sanitaire routine bij de familie boomklever.
Clean nest
The unabated feeding rounds call for equally regular sanitary routines. Observing and photographing the latter is just as fascinating as the preceeding feeding calls.
An adult finishing a feeding waits and checks whether any young make a sanitary call. Sometimes one does, sometimes none. The young calls for sanitising by turning around and by presenting its butt in the nest opening, and often with its tail sticking straight out. It produces its dropping ('diper sack'), which the adult picks 'straight from the butt' and flies off with it for disposal. This way there is no contact at all between the dropping and the nest. Only once did I see a young produce a diper in absence of an adult. By reversing itself far enough out of the nest opening, it made the 'diper' drop between the branches below, also without any contact with the nest. Demonstrations of innate genetic coding of a perfect sanitary routine, which keeps nest and young clean and free of germs. In last year's breeding season, I observed and photographed a nesting pair of Eurasian Nuthatches. Sanitary routines between these adults and their young were similar.
De twee fotos onder laten prachtig zien dat de jongen zelfs genetisch 'aangelegd' zijn, om ook een uitwerpsel 'luierzakje' dat binnen in het nest terecht is gekomen eruit de verwijderen. Door het in de snavel te nemen en het vervolgens door de nest opening aan te reiken aan de daarop wachtende ouder vogel.
Een fascinerende sanitaire samenwerking tussen ouder en jong. Die heb ik op deze wijze maar één keer gezien, en op deze sequentiële fotos kunnen vastleggen.
NB. Vorig jaar in één van de fotoshoots van de boomklever familie zag ik ook een keer dat een ouder vogel buiten het nestgat een uitwerpsel 'luierzakje' aannam vanuit de nestopening. Toen was echter het jong niet zichtbaar, dus ook niet of het jong het uitwerpsel inderdaad met de snavel aanreikte aan de wachtende ouder vogel.
The two photos below show beautifully that the young are genetically 'preconditioned' even to help remove a dropping that intially got depositied inside the nest. Removing it later by taking it into its bill and pass it to the adult waiting for the dropping.
A fascinating sanitary cooperation between adult and young. I saw it happen this way only once. Wit luck, having captured it on photo (two sequential frames).
NB. Last year spring in a photoshoot of a family of nesting Eurasian Nuthatches, I saw an identical 'sanitary routine'. Then the adult also took over a dropping 'diper sack' through the nest opening. It was invisible then though, whether or not a young did pass it in its bill to the waiting adult outside.
Uitvliegen
In mijn fotoshoot op 5 mei zie ik dat het moment van uitvliegen van de jongen nu zeer nabij moest zijn. De zeer gretige jongen ogen volgroeid en bij het voeren reiken zij soms tot ver buiten de nest opening. Niet alleen hun koppen steken uit. Zo nu en dan steekt ook even een vleugel naar buiten, die daarna met de nodige moeite weer naar binnen wordt getrokken.
Van het voeren schiet ik nog een flink aantal fotos, realiserend dat dit wel eens mijn laatste zouden kunnen blijken te zijn.
Tussen de voer sessies door blijven één of meer jongen meestal zichtbaar in de nest opening. Wachtend op de volgende voer ronde. Daarbij valt mij meerdere keren op, dat deze jongen in rust zo nu en dan de veertjes van hun kop (kruin) en keel opzetten. Een grappig beeld dat duidelijk zichtbaar is in de onderstaande foto.
Fledging
In my photoshoot on May 5th it is clear that the young will fledge very soon. The young look fully grown and upon feeding reach out of the nest opening very far. Not only their heads stick out of the opening. Now and then even a wing flips out, which moments later is pulled back in with some difficulty.
I shoot a couple of more frames of the feeding, realising that these may well turn out to be the last ones.
Between the feeding rounds, one or two of the young keep looking out of the opening. Resting and awaiting the next feeding round. I notice several times that these resting young regularly raise their feathers on their heads and in their throats. Making them look pretty cute as shown in the photo below.
Laatste beelden
De volgende dag blijken deze beelden inderdaad de laatste te zijn. Ik tref op 6 mei in de ochtend een verlaten nest aan. Alle jongen zijn uitgevlogen. Ouders en jongen zag ik ook niet meer in de omgeving van het nest.
Hoeveel nestjongen er zijn geweest is niet duidelijk geworden. Tijdens de voer sessies heb ik maximaal vijf jongen tegelijkertijd in de nestopening gezien. Dat waren dan vier koppen en een staart ('sanitaire'). Gewoonlijk tellen staartmees legsels acht tot twaalf eieren. Daaruit zou je kunnen opmaken dat de stretch van de nestopening maximaal reikte tot ruimte voor vijf jongen tegelijkertijd. En dat er waarschijnlijk ook hier acht of meer jongen waren die in toerbeurt werden gevoerd (....en 'verschoond').
Het waren weer fascinerende en leerzame dagen en uren observeren en fotograferen. Vol bewondering en verwondering. Prachtige blijvende herinneringen weer vastgelegd in beeld en in woord in deze Tail & Tale.
Een bijzondere 'Heads-or-Tails' story zou je kunnen zeggen .....
Final shots
The next day, as expected, these images turn out being the final ones. On May 6th early morning , I find an empty nest. All young have fledged. And disappeared as I do not see them in the near surroundings.
It remains unclear how many young there were in the nest. During the feeding sessions, the maximum number seen out in the nest opening at any one time was five. Four heads and one ('sanitory') tail to be precise. As mentioned, regular clutches of the long-tailed tit number 8-12 eggs. One could deduce that may be the stretch capacity of the nest opening limits that nuber of 'shows' to five. And that there were indeed more young (between 8 en 12) here also, being fed (and .... 'sanitised') taking their turns in the nest opening.
I enjoyed these fascinating and telling days and hours of observing and shooting photos. With plenty moments of admiration and amazement about the beauty of nature. Beautiful lasting memories captured again in the imagery and annotations of this Tail & Tale.
A special 'Heads-or-Tails' tale, .....paraphrased.
Weerzien
Ouders met uitgevlogen jongen blijven gewoonlijk enige tijd in de omgeving van hun nest. Aanvankelijk zag ik ze daar niet maar de glimlach van weerzien kwam toch nog snel daarna. Toen ik een week later ze weer zag op nauwelijks twintig meter van hun nest. Druk bezig met het ontluizen van blad in een bloeiende gewone vogelkers (prunus padus). En natuurlijk nog steeds met ......het voeren van hun jongen
'Rendez-vous'
Adults with their fledged youngsters usually stay in the surroudings of the nest for some time after the fledging. Initially I didn't see them there anymore, but my 'rendez-vous' smile didn't have to wait long. A week later I spotted the family at no more than twenty metres form the nest location. Busy with fouraging on aphid on leaves of a flowering common bird cherry (prunus padus). Busy still of course with, ......unabated feeding of their fledgelings.