Middelste Bonte Specht
Dendrocoptes Medius
Middle Spotted Woodpecker
Profiel
Die 'Middelste Bonte'.
Ik kende hem al wel in mijn jonge jaren. Van naam dan, want van zien was echt geen sprake. In elk geval niet in mijn buurt. In de duinen van Kennemerland. Maar ook elders in Nederland liet de "Middelste' zich in die tijd niet of nauwelijks zien. Mijn gesleten en vergeelde 'Petterson' van toen (1964), vermeldt hem als 'onregelmatige gast' (11x), en slechts
"6 positieve broedgevallen" in de voorgaande eeuw. Een 'dwaalgast' c.q. zeer zeldzame broedvogel dus, en dat bleef zo tot aan het eind van de negentiger jaren.
Wie had toen kunnen denken/dromen, dat een kwart eeuw later de Nederlandse broedpopulatie al meer dan twee duizend paren telt (Sovon, schatting 2022). Een spectaculaire toename, door een gestage Westwaartse uitbreiding van het Europese verspreidingsgebied. Maar het blijft vooralsnog een (zeer) zeldzame broedvogel. Dat (zeer) geldt dan alleen voor de westelijke en noordelijke delen van Nederland. De huidige populatie concentreert zich in het Oosten en in het Zuiden. Maar de trend van toename is duidelijk. Het lijkt dus slechts een kwestie van tijd, dat de zeker gunstige 'oud bos' biotoop van de binnenduinrand van Kennemerland ook bezet gaat worden.
Profile
The Middle spotted woodpecker.
Already in my youngest birding years, I knew this species ...... by name that is. Seeing it was out of the question. At least in my part of the country. The dunes and lining forests along the Netherlands West coast. But also elsewhere in the country, it was rare then. My first 'yellowed pages' birding book (Peterson, Ed. 1964) lists it as an 'irregular guest' (11x), with only six proven breeding occurences in the preceeding century. Hence, at that time, a 'vagrant'/very rare breeding bird. And that remained the case until the end of the nineties.
Who would have thought/dreamt, that within the next quarter of a century, the Netherlands breeding population would grow to over two thousand pairs (Source/estimate Sovon, 2022).
A spectacular increase as the result of a steady Westward expansion of its European palearctic breeding range. But it still remains a (very) rare breeding bird in absolute number terms. That '(very)' applies to the most Westerly and Northerly parts of the country. But the trend of ongoing expansion is very clear. So it seems just a matter of time, before the favourable 'old forest' habitat of the inner-dunes of my neighbourhood ('Kennemerland') will get 'concurred' too.
Vogelenzang
Vogelenzang (Gemeente Bloemendaal), gelegen pal achter de binnenduinrand, is gezegend met veel groen en met 'oud hout'. Dat laatste vooral op de historische landgoederen van Woestduin, Leijduin, Vinkenduin, en 't Huis te Vogelenzang ('Engelse Bos'). Majesteuze torenhoge gladde beuken en gegroefde eiken staan er als signatuur van hun landschappelijke schoonheid.
Het zijn daarmee een 'El Dorado' voor de 'houthakkers' en 'holbroeders'. In de ouverture van het ontluikende voorjaar overheersen de roffels van spechten en van klevers. Zo nu en dan 'zaal-vocaal' bijgestaan door de 'lach' van de groene, en door 'boegeroep' van de holenduif. Grote bonte, Kleine bonte, Groene, ...maar geen Zwarte (niet meer helaas), en geen Middelste (nog niet). Alleen in het Engelse Bos is er in de afgelopen vijftig jaar een Middelste Bonte Specht gezien. Twee keer maar. Eén in 1997, en één in 2018. Solitaire mannetjes, die toen vocaal actief goed herkenbaar en traceerbaar van zich lieten horen. Die in 1997 bleef zelfs zes weken lang plaatstrouw aanwezig. Van begin april tot midden mei.
Vogelenzang
The village of Vogelenzang (part of the 'Bloemendaal' commune) has a green signature with extensive dunes, forests and meadows as its immediate surroundings. Mature forests are present at four historic estates; Woestduin, Leijduin, Vinkenduin, and last but not least 'Huis te Vogelenzang' (also known as the 'English Forest'). Majestic towering beech and oak trees stand tall as the most eyecatching elements of their beautiful settings. These forest are an 'El Dorado' for creepers, woodpeckers, and nuthatches. The calls and hammers of the latter two resound loud in springtime, calling these woods their home. Three woodpecker species are common here. The greater spotted woodpecker being most abundant. Followed by the green woodpecker and the lesser spotted woodpecker. Present no more is the black woodpecker. It still was a few decades ago. Rarest is the middle spotted woodpecker. Recorded here (only in the 'English Forest') just twice in the past fifty years (1997, 2018). Spotted by their distinct call. The first one (1997) stayed around for six weeks through April and May.
'Engelse Bos', 2024
Je hoopt het, je verwacht het, maar het bleef bij zoeken.
Op mijn BMP broedvogel telling rondes van de afgelopen vier jaren (2020-2023), was ik steeds extra 'Middelste'-gespitst. Maar zonder resultaat.
Dan is het 4 maart (2024). Ik begin aan een vertrouwd rondje 'vogelen' op Landgoed 't Huis te Vogelenzang' ('Engelse Bos'). Ik hoor een zachte roffel hoog boven mij, in de nog bladloze kruin van een grote eik. Richt mijn kijker (18x50) voor een routine check. Is het Grote Bonte Specht man of Grote Bonte Specht vrouw ? Het is, .....NEE, het is...... een Middelste Bonte !!. Blijf gespannen kijken en zie dan ook nog ...... een tweede !! Een paartje dus. Ongelooflijk !!
Ik besef dat ik naar een potentieel broedpaar sta te kijken. Het is nog vroeg in het broedseizoen, maar ben direct alert op mogelijk indicatief balts gedrag. Drie kwartier lang observeer ik ze, min of meer stationair op één plaats. Foeragerend in de dicht opeen staande torenhoge eiken en beuken. Baltsgedrag zie ik niet. Wel toont de man 'Middelste Bonte' één keer territorium gedrag, en zet daarbij heel even zijn vel rode kruinveertjes op.
'English Forest', 2024
It was hoped for, but my extensive specific searching didn't deliver any goods. On my rounds of breeding bird counting (BMP) in the past four years (2020-2023), I keenly looked out for the Middle spotted woodpecker. But not surprisingly spotted none.
On March 4th 2024, I am out again on a regular round of birding at the estate 'Huis te Vogelenzang' ('English Forest'). High above me in a still leave-less tall oak tree sounds the soft hammering of a woodpecker. I routinely aim my binoculars (18x50) for a check. Is it a greater spotted woodpecker male or female. It is, ....NO, it is ....... the 'Middle spotted' one. I follow with tense fixation its moves and then .... spot yet another one closeby. A paired male and female. Unbelievable !!
I realise that I am looking at a potential breeding pair. It is still early in the breeding season, but curiously look for any signs of courtship. I watch them for fourtyfive minutes, while they slowly move about, not far from where I spotted them. Fouraging in the canopies of towering oaks and beeches. I see no signs of courtship. Only once does the male show some territorial-like behaviour, raising its bright red crestfeathers for just a short moment.
Plaats/Site: Landgoed 't Huis te Vogelenzang' - 'Engelse Bos'
Datum/Date: 7/3/2024
Plaats/Site: Landgoed 't Huis te Vogelenzang' - 'Engelse Bos'
Datum/Date: 7/3/2024
Monitoring
Of dit echt een broedpaar wordt, .... een allereerste in de duinstreek van Kennemerland ......., zal in de komende maanden moeten blijken. Een zeer spannend vooruitzicht in elk geval. Naast mijn komende BMP rondes zal ik ook regelmatig het gebied monitoren op hun mogelijk blijvende (....en broedende...) aanwezigheid. Een boeiende én intensieve klus, want hun potentiële 'oud hout' (beuk, eik) habitat beslaat een aanzienlijke oppervlakte van zo'n 25 hectaren. Met een imposante boomhoogte tot enkele tientallen meters.
Monitoring
Whether this pair will proof to be a breeding pair, .... the first ever in the 'Kennemerland' region ......, (spring) time will have to tell.
A very exciting perspective and question ! Besides my coming 'BMP' rounds of breeding birds counting (March through June/July), I will regularly monitor their possible continuing (....and breeding...) presence. A fascinating and surely challenging excercise, since their prospective 'old wood' (beech and oak) habitat extends over some 25 hectares. The imposing tree height of up to several tens of metres adding very much to the spotting and monitoring challenge.