Krooneend
Netta rufina
Van de vele eendensoorten die Nederland rijk is, is de krooneend wel een bijzondere. In de eerste plaats natuurlijk om zijn sierlijke verschijning. Maar ook om hun niet algemeen voorkomen.
In ons land broeden naar (SOVON) schatting wat meer dan 200 paar. In de zeventiger jaren waren dat er maar enkele tientallen. Het broedgebied ligt voornamelijk geconcentreerd langs de randmeren van de Ijsselmeerpolders (Ijmeer, Gooimeer, Eemmeer), en in de Vinkeveense plassen (Botshol) en het Naardermeer.
Het is dan ook elke winter weer bijzonder wanneer zij, met redelijk voorspelbare regelmaat, opduiken in de Amsterdamse Waterleidingduinen (AWD). Vooral tijdens vorstperioden, zolang tenminste de inwateringskanalen nog (deels) ijsvrij zijn. Zij broeden er niet, want het geaccidenteerde droge duin biedt niet de krooneend-passende biotoop van beschut moerasland met poelen en plassen.
Red-crested pochard
The Netherlands, with all its water, is loved by many duck species. A special one is the red-crested pochard. In the first place because of its rich plumage. But also because it is not seen so often. The estimated total breeding populations counts some 200+ pairs (SOVON). Fifty years ago, the count was only some tens of pairs. Their Netherlands breeding range is concentrated in the narrow string of 'randmeren' ("bordering lakes") separating the (reclaimed) 'ijsselmeerpolders' from the main (old) land, East of Amsterdam. Main lake locations are the 'Ijmeer', 'Gooimeer', 'Eemmeer', Vinkeveense plassen (Botshol) and the 'Naardermeer'.
It is therefore special when the red-crested pochards make their regular yearly winter appearance in the Amsterdamse Waterleidingduinen (AWD). As long as the canals in the dunes are not completely iced-over. They don't breed here because the dry and elevated dune grounds bordering the canals do not provide a suitable (marshland) breeding biotope.
Voedsel en rust
Dat de krooneenden trouwe wintergasten zijn in de Amsterdamse Waterleidingduinen komt, in de eerste plaats, door de aanwezigheid van geschikt voedsel. Ook bij krooneenden .....gaat eerste liefde beslist door de maag.
Het zijn kieskeurige eters. Een beperkt aantal 'ondergedoken' waterplanten staan op hun strenge voorkeursmenu. In het bijzonder kranswieren, planten die uitsluitend gedijen in zeer schoon voedselarm water. En die condities zijn bij uitstek aanwezig in het duin inwateringsgebied. Een aantal van de meer ondiepe en daardoor tot op de bodem goed doorlichte kanalen, hebben een rijke bodembegroeiing van kranswiervelden,
Food and rest
The prime reason for the red-crested pochard's yearly wintering presence in these dunes is the availability of favourite food. They are picky eaters. Only a limited number of 'submerged' waterplants feature on their vega-menu. In particular the 'starry stonewort', a large fresh water alga. These plants are found only in very clear and clean mineral-poor waters. These conditions prevail, by excellence, in the water-ingress zones of the dunes which produce just that, .......ultra clear and clean (tap) water, ... for the greater Amsterdam area.
Starry stonewort alga fields are well developed on the bottom of some of the more shallow throughout-sun-lit canals.
Een snavel vol (ster)kranswier.
A bill full of (starry) stonewort
Inwateringskanaal in Amsterdamse Waterleidingduinen.
Sterkranswier (Nitellopsis obtusa)
Starry stonewort
Bron/source (foto): Ecopedia
Man krooneend peddelt een snavel vol net opgedoken kranswier buiten bereik van hongerige mee-eters.
The male red-crested poachard peddles its starwort to safety, out of reach of hungry 'free-loaders'
Inwateringskanaal in Amsterdamse Waterleidingduinen.
Plaats/Site: Amsterdamse Waterleidingduinen, Zwaneplas.
Datum/Date: 20/3/2018
Een paartje krooneenden snavelt samen plukken kranswier naar binnen. Afwisselend duiken zij het op van de bodem. Terwijl de één duikt wacht de ander tot die met een snavel vol voor twee weer boven komt.
Plaats/Site: Amsterdamse Waterleidingduinen, Infiltratiegebied/Infiltration Area (Zuid/South).
Datum/Date: 8/3/2021
Tussen het 'tafelen & snavelen' door is er ook tijd om te paren. Ook bij man ....en vrouw... krooneend, gaat de liefde het best ...door een goed gevulde maag. Het is tenslotte al maart en de broedtijd is nabij. Nestelen doen de krooneenden overigens niet in de AWD. Het zwaartepunt van hun broedgebieden in Nederland ligt in de randmeren van de IJsselmeerpolders. Voor nestelen prefereren de krooneenden terrein met water, riet en een moerassige ruige oever met begroeiing van lage planten. De droge geaccidenteerde oevers van de kanalen in de AWD, met hun wat hogere en dichtere begroeiing van struiken, zijn niet geschikt. Daarnaast is er in de AWD een hoog risico van predatie door de vos en door de havik. Een toename van deze twee predatoren, hebben in de loop van de laatste tientallen jaren de grotere op de grond broedende vogels geleidelijk uit het duin doen verdwijnen.
While diving & dining takes much of their day, there is 'in-between-time' for mating too. The way to a Pochard's heart, male and female alike, appears to go best through well-filled stomachs. And it is March already with the breeding season coming around soon again. But whereas they mate here, they don't nest in the AWD. Their breeding grounds in the Netherlands center in the socalled 'Randmeren' (fringing lakes) of the IJsselmeerpolders. For nesting they prefer a habitat with water, reeds and swampy banks covered by low plant vegetation. The dry and elevated banks of the infiltration canals in the AWD with their higher and often dense thrub vegetation don't provide such habitat. Moreover, risks of predation in the AWD by the fox and by the Northern Goshawk are high. An increase in the presence of these two potent predators in the coastal dune belt has caused the gradual disappearance of in particular the larger 'on-the-ground' breeding birds
Plaats/Site: Amsterdamse Waterleidingduinen, Infiltratiegebied/Infiltration Area (Zuid/South).
Datum/Date: 8/3/2021
Naast voedsel vinden de krooneenden in de duinen ook noodzakelijke beschutting en veilige rust/slaapplaatsen. Brede rietkragen langs meerdere kanalen bieden gunstige dichte beschutting tegen wind en tegen oever predatiegevaar.
Slapen doen de krooneenden bij voorkeur tussen het riet. Zij verschillen daarin duidelijk van b.v. de tafeleend en de kuifeend die vaker buiten het riet op open water al dommelend hun rondjes draaien.
Besides food, the dunes provide the red-crested pochards also the necessary safe and quiet roosting sites. The extensive reeds that border many of the canals, provide shielding against wind and cover against predation dangers from the banks.
The red-crested pochards show clear preference for roosting in the reeds. They clearly differ in that from e.g. the tufted duck and the common pochard, which tend to group-roost on the open water.
Krooneend mannen, rustend in een dichte rietkraag.
Red-crested pochard males, roosting in the reeds.
Inwateringskanaal ('Zwaneplas'), Amsterdamse Waterleidingduinen
'Kroon'eend
De krooneend ontleent zijn Nederlandse naam, en veel van zijn fraaie verschijning, aan de bijzondere roestbruin-rood gekleurde kruin, van het mannetje. Geen kwastje zoals de kuifeend, maar een egale 'kroon' van haarfijne kop veertjes, die vaak opgestoken zijn. De kop krijgt daarmee een bijzonder fraai gebold profiel. In vol zonlicht toont de opgestoken kroon een prachtige diffuse kleurovergang van roestbruin-rood aan de basis en zijkanten naar een helder geel-witte lichtdoorlatende kruin. Die kruin wordt veelvuldig en ook langdurig opgestoken. Een essentieel communicatie middel, gebruikt in gezelschap van soortgenoten maar opmerkelijk ook gewoon tijdens een solitair dutje in het riet.
Deze 'kroon' in combinatie met het helder-rood van zijn snavel en zijn ogen maakt man krooneend een echte blikvanger. Vrouw krooneend heeft een soortgelijke diffuse kruin maar die is veel meer bescheiden in grootte en heeft een minder in het oog springende bruine (schut)kleur. Ook haar snavel en oog zijn niet rood maar donker.
De keerzijde van al dit schoons is dat man-krooneend daarmee ook een geliefde vogel-in-gevangenschap is geworden. Van waarnemingen van solitaire of slechts enkele exemplaren wordt daarom soms aangenomen, dat dit mogelijk uit gevangenschap ontsnapte vogels betreft. De jaarlijks terugkerende aanzienlijke aantallen in de Amsterdamse Waterleidingduinen zijn zonder enige twijfel wilde krooneenden.
Red-crested pochard
The red-crested pochard gets its name, ...and much of its good looks..., from its prominent 'red' crest. To my eyes, 'red' does not quite do justice to the equally beautiful as intriguing diffuse colour pattern of its head. In bright sunlight, these colours range from tope (throat) to rusty-red (forehead), to light and bright orange/yellow (crest). Colours which sharply contact and contrast a slaty-black neck and chest. The crest itself is equally intriguing. Densly packed ulta-fine hair feathers are sunk and raised, depending on its needs to 'display' (or as some say, ....on its emotions). The crest is raised very often and also for extended periods. Clearly as an essential means of communication when together with other individuals. But also just solitary while sleeping in the reeds.
In combination with the male's blood red bill and eye, it makes the red-crested pochard a real eye-catcher. The female also has some of a crest but far less prominent. Its head colours are much more subdued, greyish-white and coffee-brown. Its bill and eye are not red but dark brown and grey.
The dark side of all this beauty is that the male red-crested pochard is one of these keepers-loved 'birds-in-captivity'. That is why solitary birds sometimes are supposed to be possible escapees, rather than wild birds. The yearly returning larger groups of red-crested pochard in the dunes without doubt are all wild birds.
Krooneenden. Acht mannetjes en een vrouwtje. De (hoge) heren dragen hun 'kronen' in stijl.
Red-crested pochards. Eight males and a female. Clearly 'crest-time' for the males,
Amsterdamse Waterleidingduinen, inwateringskanaal (Zwaneplas).
Elk winterseizoen is het steeds weer een belevenis om de krooneenden te zoeken en, waar mogelijk, te fotograferen.
Vaak is het lastig om voor goede detailfotos, ze voldoende nabij te benaderen. Opmerkelijk is dat het forse statief dat ik graag gebruik voor de lange telelenzen (500-700 mm), voor eenden een object is waar zij vaak schrikachtig op reageren. Klaarblijkelijk oogt voor deze vogels het 'fotograaf-met-statief profiel' net als het 'jager-met-geweer profiel'. Met uitwijk- en vluchtgedrag als (logische) reactie.
Het geeft aan dat in West Europa de jachtdruk duidelijk invloed heeft op het gedrag van eenden (.....en van zovele andere vogels).
Toch geef ik de voorkeur aan vrij wandelend fotograferen, in plaats van schuilhut/camouflage, zolang behoedzaam fotograferen uiteindelijk toch lukt. De echte belevenis zit uiteindelijk meer in de 'jacht' van het spotten en het (proberen te) fotograferen, dan in het eindresultaat (foto).
Every winter season it is a great joy to be out in the dunes looking for the red-crested pochards and, where possible, get them on photo. It is often tricky to get close enough for nice close-ups. A remarkable fact (and drawback) is, that my sizeable tri-pod which I prefer to use with the long telelenses (500-700 mm), tends to easily scare birds and ducks in particular, making them clearly more alert and evasive than otherwise (no tri-pod). To the ducks, the 'photographer-cum-tri-pod' silouette apparently matches that of the 'hunter-cum-shotgun'. Sometimes they swiftly make off on their wings, even from far.
It clearly demonstrates the impact of hunting pressure in Western Europe on ducks ( ....and on so many other bird species).
Still, I prefer free walking-photography rather than using hide and camouflage aids. As long as I manage to get in focus what I 'hunt' for. The true adventure, after all, is more in the journey than in the final destination (photo).